In het vroege voorjaar van 2014 ben ik toegetreden tot de roofvogelwerkgroep. Ik woon pas sinds 2012 in Zeeland en vogels kijken was een van de redenen om van Amsterdam naar deze provincie te verhuizen. Dat ik al zo snel in een werkgroep zou zitten had ik nooit gedacht.
Na een ‘inwerkochtend’ en een vergadering toog ik aan het werk. Nesten zoeken, kijken of ik roofvogels zag, ik kreeg er een andere lichaamshouding door. Ineens liep ik met mijn neus in de lucht.
Zaterdag 12 april fietste ik van het boodschappen doen naar huis, toen ik in de landerijen langs het fietspad van de Veerseweg een onbekend geluid hoorde. Het was een roofvogel, maar welke? Snel van de fiets afgestapt en daar zag ik een wonderlijk schouwspel: het baltsen van Bruine Kiekendieven. Dat had ik nog nooit gezien. Laten we wel wezen, ik wist amper hoe een Bruine Kiekendief er uit zag. Ja, ik had hem wel eens gezien bij Ilpendam (NH) vanuit een fluisterbootje. In een flits was hij voorbij en een boswachter vertelde alleen dat er een kiek vloog. Man of vrouw, Bruin of Grauw, het werd er niet bij verteld.
Opgetogen fietste ik naar huis en dook de boeken in. De volgende dag trok ik met verrekijker het gebied in. En ja hoor, weer zag ik een Bruine Kiekendief. Inmiddels kon ik een man van een vrouw onderscheiden en zag alleen de man. Waar zou het paar gaan nestelen? Ergens in het riet had ik gelezen en ja, langs de kreken staat riet, maar dat is niet breed en er zijn wandelpaden. Kan dat wel? Een van de leden van de werkgroep verzekerde mij dat dat wel mogelijk was. Ik bleef de kiek in de gaten houden, maar begreep er weinig van. Ik zag alleen het mannetje rondvliegen. Nu weet ik inmiddels dat dat een goed teken kan zijn, want de vrouw zit dan waarschijnlijk op het nest. Intussen was er ook een kiek bij de Polredijk gesignaleerd, vlak na het eerste stukje Veerse Bos, gerekend vanaf Veere. Die heb ik zich op een vroege ochtend ook uitgebreid zien poetsen. Was dat misschien niet ‘mijn kiek’? Hoe groot is hun jachtgebied? Lezen, lezen, lezen maar. Als je duidelijke vragen hebt, bieden boeken en het internet een schat aan informatie. Toch bleef onduidelijk wat er zich rond de kreken afspeelde. Was het één paar of waren het er meer?
Op 2 juni kwam er een opgetogen mailtje in mijn box terecht. Barbara Voogt en Mario Aspeslagh hadden een vrouwtje kiek uit het graan zien komen en er weer in zien duiken! Plaats van handeling: het graan langs de Schellachseweg, nog geen 100 meter van de plaats waar ik mijn eerste kiekendievennest had ingetekend. Opgetogenheid alom: de nestplaats van de Schellachse kiek was eindelijk vóór het oogstseizoen van het graan ontdekt. Snel kwam er contact tot stand met de boer van wie het perceel was en het nest werd regelmatig van een afstand in de gaten gehouden. Voor Barbara en mij was niets teveel. ’s Ochtends in alle vroegte opstaan, de nestplaats zo goed mogelijk bepalen met kleine lintjes aan het graan, uren in de regen staan. Op 10 juli gingen we met de boerin het graanveld in om het nest precies te lokaliseren en er alvast piketpaaltjes bij te zetten. Er zaten twee jongen met al beginnende slagpennengroei op het nest.
Juveniele Bruine Kiekendieven, Schellach, 10 juli 2014. Foto: Angelique Belfroid.
Het was dit jaar een uitzonderlijk goed jaar voor de boeren en de verwachting was dat het graan eerder dan normaal geoogst ging worden. Dat zou niet goed uitkomen voor de jonge kiekendieven. Fladderen zouden ze misschien kunnen en weglopen zouden ze in elk geval bij gevaar, maar dat maakte het voor hen alleen maar gevaarlijker. Met de boer werd afgesproken dat hij ons zou waarschuwen als de combine in aantocht was. Wij hadden dan de kans om de kieken in veiligheid te brengen.
Op 24 juli kwam het seintje en Barbara, Mario, Angelique Belfroid en ik trokken gewapend met kooi, hoge palen en wit-rode linten het graanveld in. De jongen waren goed gegroeid en één nam al snel de vlucht, maar kon op tijd gevangen worden door Mario.
Juveniele Bruine Kiekendief, Schellach, 24 juli 2014. Foto: Dini Helmers.
Het was nog een hele toer om de kooi (open van onder) goed te plaatsen, want het nest was door prooiresten en uitwerpsels hoog geworden en het graan erom heen wilden we zoveel mogelijk sparen ter beschutting van de jonge kieken. We moesten voorkomen dat de jongen onder de randen van de kooi konden doorkruipen. Er volgden immers nog angstige uren voor hen met onbekend lawaai van de combine.
Mario was op alles voorbereid en met behulp van zijn meetapparatuur werd een stuk graan afgezet zodat er na de oogst een leefomgeving voor de vogels overbleef. En nu maar duimen voor de goede afloop.
Afzetten van een 7 x 7 meter vak om het nest. Foto: Dini Helmers.
Rond 18.30 uur was de combine klaar en mochten wij het land op om de vogels te bevrijden. Dat was snel gebeurd, want over stoppels lopen is nu eenmaal makkelijker dan voorzichtig door graan waden. De jonge kieken zaten nog in de kooi en hadden beschutting gevonden bij elkaar. Het waren duidelijk angstige en warme uurtjes voor ze geweest.
Net na het maaien. Foto: Barabara Voogt.
Na de bevrijding begon het wachten op de terugkeer van het ouderpaar. Ondertussen vroegen wij ons af of we de volgende keer toch niet een andere kooi zouden moeten hebben, of de jongen op een beschutte plaats hadden moeten zetten, want het was nu wel erg warm voor ze geweest en de gebruikelijke schaduw in het graan hadden zij niet kunnen opzoeken. Was een omgekeerde wasmand niet beter, of moesten we een paar reismandjes voor katten hebben en de jongen ergens in de schaduw zetten? Nadeel is dan weer dat de ouders ze niet op het nest zien zitten tijdens de werkzaamheden van de combine.
Gelukkig zag het ouderpaar al snel dat de kust veilig was. We zagen pa kiek vliegen en even later bracht hij moe kiek een hapje. Er kwam nog een prooi en we veronderstelden dat deze werd klaargemaakt voor de jongen. Tegen 20.30 uur vertrouwden we op een goede afloop en ging ieder zijn weegs.
De volgende dagen ging ik op verschillende tijden op mijn post zitten om te zien of er prooi aangevoerd werd. Op zaterdagochtend 26 juli rond 07.00 uur zag ik beide jongen fladderen boven het graan. De reddingsactie was geslaagd. Nu zou het wel goedkomen met de jonge kieken.
Niet veel later werd hun nestomgeving gekraakt door een troep ganzen. En nog weer wat later zag ik pa kiek een jonge kiek voordoen hoe hij de Veerseweg in de lucht moest oversteken. De jonge kieken waren volwassen aan het worden en klaar voor de trek naar warmere streken. Nu maar wachten of en waar in het volgend broedseizoen de Schellachse graanbroeder zal gaan nestelen. Voor mij was 2014 in ieder geval een leerzaam jaar.
En dan nog een oproep aan iedere Walcherse vogelaar: mocht je bewegingen van kieken zien, meld dat dan aan onze coördinator Mario Aspeslagh. We kunnen een paar extra ogen goed gebruiken!
Dini Helmers
Mooi en heerlijk lezend verhaal met een happy end 🙂 “De reddingsactie was geslaagd.”
Zeker een pracht verslag, geweldig! wat een resultaat dankzij jullie inspanningen.