Al ongeveer mijn hele leven kijk ik (Lenn van de Zande) graag naar vogels, maar sinds vier jaar – vanaf mijn 16e – steeds fanatieker. Al snel kwam ik erachter dat de locatie waar ik woon (De Mortiere, Middelburg) gunstig ligt om trekvogels te zien.

Woonlocatie: bijna het uiterste zuidwestelijke puntje van Nederland

Bijzondere plek, bijzondere soorten en aantallen

De eerste leuke soort die ik vanuit de tuin zag was een Zwarte Ooievaar in het najaar van 2014. Ik wist toen nog erg weinig van vogels maar mijn vader herkende hem als Zwarte Ooievaar. Een jaar later, op 12 augustus 2015 vloog er een groep van drie Zwarte Ooievaars over. Ik had toen net m´n eerste camera, dus kon ik deze ook fotograferen.

Zwarte Ooievaars, Middelburg – De Mortiere, 12 augustus 2015.

Toen ik in het voorjaar van 2016 merkte dat er regelmatig Bruine Kiekendieven en Buizerds richting noordoost over de tuin vlogen hield ik de lucht vaker en beter in de gaten als ik thuis was. Op 3 april van dat jaar zat ik met mijn vader in de tuin toen er naast aardig wat Buizerds ook opeens een Zeearend over vloog. Dit is op Walcheren nog altijd een heel goede soort. Tien dagen later zag ik vanuit mijn slaapkamer zomaar een Velduil overvliegen. Later dat voorjaar, begin mei, zat ik midden in mijn VMBO-examenperiode en was ik vaak in de tuin te vinden. Zo zag ik op 8 mei (met oost 3) een Visarend en een groep van vier Zwarte Wouwen. Dit is nog altijd de grootste groep die ooit op Walcheren gezien is.

Zwarte Wouwen, Middelburg – De Mortiere, 8 mei 2016.

De dag daarna zag ik weer een Visarend, een Zwarte Wouw en een Zwarte Ooievaar. Die laatste bleek een half uur eerder ook al vanaf Telpost Breskens te zijn gezien. Van al deze waarnemingen heb ik bewijsplaatjes gemaakt want ik kon me goed voorstellen dat er anders mensen zouden zijn die er niks van zouden geloven. Zo’n onervaren ventje dat ineens allerlei bijzondere soorten vanuit zijn tuin ziet. Inmiddels was mij wel duidelijk dat hier een serieus trekbaantje moest liggen. Op 9 september van dat jaar was ik net thuis van school en vloog er een Visarend recht over de tuin naar zuidwest. Later dat najaar zag ik vaak andere trekvogels zoals Buizerds en groepen Lepelaars strak naar zuidwest vliegen. Dat bijzondere trekbaantje gold blijkbaar voor zowel het voorjaar als het najaar.

Wespendief, Middelburg – De Mortiere, 11 mei 2017.

Vanaf 2017 ben ik steeds meer op overvliegende vogels gaan letten als ik thuis was. Dat doe ik vooral ’s middags na schooltijd en een enkele keer vóór schooltijd, dat heeft me al verschillende mooie soorten opgeleverd.

Grauwe Kiekendief, Middelburg – De Mortiere, 17 mei 2017.

Visarend, Middelburg – De Mortiere, 2 september 2018.

Boomvalk en Slechtvalk, Middelburg – De Mortiere, 17 september 2018.

Hier volgt een lijstje van de (voor Walcheren) leukere soorten en/of aantallen die ik vanuit mijn tuin heb gezien (t/m 1 mei 2020), inclusief de hiervoor genoemde: vijf Zwarte Ooievaars, drie Roerdompen (’s nachts roepend), vier Purperreigers, negen Visarenden (waarvan vier in anderhalf uur tijd op 2 september 2018), zestien Wespendieven, vijf Blauwe Kiekendieven, een Grauwe Kiekendief, drie Rode Wouwen, negen Zwarte Wouwen, twee Zeearenden, negen Kraanvogels, acht Smellekens, negen Boomvalken, drie Beflijsters, een overvliegende Tapuit, 70 Sperwers, meer dan 100 Bruine Kiekendieven, meer dan 250 Buizerds en 350 Lepelaars.

Zeearend, Middelburg – De Mortiere, 1 november 2018.

Rode Wouw, Middelburg – De Mortiere, 21 april 2019.

Zwartkopmeeuwen, Middelburg – De Mortiere, 16 april 2020.

Naast als dit moois heb ik inmiddels ook nog een paar echte zeldzaamheden gezien. Op 16 mei 2019 om 7.00 uur ’s morgens zag ik vanuit mijn slaapkamer een Reuzenstern langs vliegen, wat een heel goede soort is op Walcheren. Er zijn fanatieke vogelaars op Walcheren die er in 25 jaar vogels kijken nog nooit één op het eiland gezien hebben. Maar het kan nog gekker! Van de beste soorten heb ik per soort een ‘ontdekkingsverhaaltje’ geschreven.

Reuzenstern, Middelburg – De Mortiere, 16 mei 2019.

Roodstuitzwaluw – 16 april 2019

Op 16 april 2019 was er goede wind voor Telpost Breskens voorspeld (oost 4), maar helaas had ik die dag gewoon school. Op school aangekomen bleek dat er een leraar ziek was en dat we om 12.00 uur uit waren. Ik vroeg Mayro Pattikawa die wel op de telpost was, of het nog de moeite waard was om naar Breskens te komen. Hij liet weten dat er op dat moment erg weinig meer vloog dus besloot ik om toch niet te gaan. Het was lekker weer dus ging ik thuis in de tuin zitten in de hoop daar nog wat leuks te zien. Om 14.20 uur stuurde Mayro een appje: ‘Roodstuit’. Ik baalde flink dat ik niet naar de telpost gegaan was. Ik zat nog in de tuin dus hield ik die paar zwaluwen die nog af en toe langs vlogen maar extra in de gaten. Om 14.37 uur zag ik een groepje van drie zwaluwen vliegen, waarvan één vogel mijn aandacht trok. Ik kon nog net wat foto’s maken, voordat deze achter de huizen verdwenen. Toen ik de foto’s op het display van m’n camera bekeek, zag ik dat er een overduidelijke Roodstuitzwaluw op stond!

Roodstuitzwaluw, Middelburg – De Mortiere, 16 april 2019.

Gelijk een berichtje op de Walcherse appgroep gegooid, maar hij werd daarna helaas niet meer gezien. Ik woon hemelsbreed zo’n 12 kilometer bij Telpost Breskens vandaan en ik had totaal niet verwacht dat ik de ‘roodstuit’ vanuit de tuin zou kunnen oppikken. Dit was de negende Roodstuitwaluw voor Walcheren en voor mij nog een nieuwe Walcherensoort.

Vale Gier – 2 juni 2019

Op 2 juni 2019 zat ik ’s middags in de achtertuin. Vanwege de warme zuidelijke wind hoopte ik op wat roofvogels, maar er bleek weinig te vliegen. Het was ongeveer 30 graden, dus niet erg aangenaam om in de felle zon en uit de wind te gaan zitten. Ik zocht de schaduw op onder een wilg in onze tuin. Hierdoor kon ik nog maar een klein gedeelte van de lucht bekijken. Terwijl ik niet echt meer op de vogels lette, zag ik in mijn ooghoeken iets hoog in de lucht vliegen. Toen ik beter keek, zag ik dat het echt een grote roofvogel was. Ik dacht meteen aan een gier. Omdat hij strak naar noordoost van me af gleed en al bijna achter de huizen was verdwenen, besloot ik om snel wat foto’s te maken. Nadat ik enkele foto’s gemaakt had, was de vogel uit beeld. Ik checkte snel even de foto’s en er stond inderdaad een gier op.

Vale Gier, Middelburg – De Mortiere, 2 juni 2019.

Op één van de foto’s foto keek hij schuin naar beneden en was te zien dat hij een geheel lichtgrijze kop had: Vale Gier dus! Snel via een appje op de Walcheren- en de Delta-appgroep gemeld en geprobeerd hem nog vanuit mijn slaapkamer terug te vinden, maar dat lukte niet meer. Anderen wisten de vogel niet meer op te pikken. Deze waarneming is door de CDNA aanvaard als de vierde Vale Gier voor Walcheren (eerder op 5 aug 2000, 5 en 6 juni 2006 en 3 t/m 9 juni 2008).

Bruine Boszanger – 1 januari 2020

Dat er regelmatig zeldzame vogels overvliegen valt nog wel een beetje te verklaren met trekbaantjes, maar voor vogels ter plaatse in de tuin heb je daar vrij weinig aan. Omdat ik in een nieuwbouwwijk woon waar de twee wilgen bij ons in de tuin zo’n beetje de enige bomen zijn, had ik nooit gedacht dat er weleens een leuke soort in de tuin zou kunnen gaan zitten. Er heeft weleens een verdwaalde Patrijs in de voortuin gezeten maar daar bleef het ook bij. Op de grauwe Nieuwjaarsdag van 2020 zat er om 13.30 uur een groepje Staartmezen in een van de wilgen in de tuin. Ik was net even op m’n slaapkamer op de zolder waar ook altijd een verrekijker ligt. Ik deed mijn dakraam open om te checken of er toch geen Witkopstaartmezen tussen zaten en vrijwel direct hoorde ik wel heel spannende ‘tjak’ geluidjes die uit een klein bruin vogeltje bleken te komen. Ik dacht gelijk: ‘Shit, een Bruine Boszanger!’ Ik denk niet dat ik ooit zo hard van de zolder naar de tuin ben gerend. Onderweg graaide ik nog snel m’n camera en geluidsrecorder mee. Gelukkig zat het bewuste vogeltje nog steeds in de wilg. Met de geluidsrecorder nog in mijn handen probeerde ik snel wat foto’s te maken. Dat viel vies tegen met zo’n klein, beweeglijk vogeltje tussen de takken. Na tien seconden vloog het beestje naar de buren en daarna nog twee tuinen verder. Daar ging hij in een klein boompje ging zitten. Op de gok maakte ik wat foto’s van het boompje. Op één van de foto’s stond de Bruine Boszanger er toch nog redelijk goed op.

Bruine Boszanger, Middelburg – De Mortiere, 1 januari 2020.

Daarna vloog hij volop roepend nog een paar tuinen verder. Ik meldde hem met foto als zekere Bruine Boszanger op de Walcherse appgroep en al snel stonden de eerste vogelaars op de stoep. Na een poosje zoeken hebben enkele snelle beslissers de vogel nog gehoord en soms kort gezien. Helaas voor de laatkomers bleek de ‘brubo’ na een uurtje spoorloos verdwenen. Dit was voor mij nog een nieuwe soort. Het betreft de zevende goed gedocumenteerde Bruine Boszanger voor Walcheren, het eerste wintergeval in Zeeland en vermoedelijk pas het zesde wintergeval in Nederland.

Grijze Wouw – 5 april 2020

Op 5 april 2020 – mijn 20e verjaardag – meldde Mark Hoekstein om 08.36 uur een Grijze Wouw bij de Wanteskuup, Colijnplaat, een kleine 20 kilometer ten noordoosten van mijn huis. Wegens andere verplichtingen kon ik er die ochtend niet naartoe. De wouw werd tot 10.30 uur nog in die omgeving gezien, maar was daarna uit beeld geraakt. Omdat de wind ’s middags nog in de goede hoek zat (ZZO3) probeerde ik vanuit de tuin wat leuke soorten te zien. Dat lukte best aardig. Ik zag onder andere twee Smellekens en in totaal vijftien Bruine Kiekendieven. Rond 14.00 uur zag ik een vogel snel van me afglijden in zuidelijke richting.  Eerst hield hij de vleugels zó dat hij op die afstand bijna op een kiekendief leek maar toch klopte het niet, de staart was veel te kort. Snel wat foto’s gemaakt, die kun je maar beter hebben als je wat spannends ziet… Daarna bleef de vogel maar afglijden totdat hij achter de huizen verdween. Toen ik daarna de foto’s bekeek wist ik het zeker, dit was een Grijze Wouw!

Grijze Wouw, Middelburg – De Mortiere, 5 april 2020.

Nadat ik hem via whatsapp gemeld had zag Sander Lilipaly hem om 14.30 uur nog bij de buitenhaven van Vlissingen. Daarna werd hij niet meer terug gevonden. Toen ik achteraf de meldingen van de wouw bij Wanteskuup nog eens bekeek, zag ik dat hij voor het laatst richting zuid vliegend was gezien. Dit moest dus wel dezelfde zijn geweest. Hij is inmiddels ook door de CDNA aanvaard als dezelfde vogel. Dit was naast mijn 130e tuinsoort meteen ook de eerste Grijze Wouw voor Walcheren en de 5e voor Zeeland (eerder op 10-11 nov 2015, 10 juni 2016, 8-9 nov 2017 en 10-11 mei 2019).

Voorjaarstrekroutes in het Deltagebied (Adri Clements, 2015)

Op dit kaartje zijn de trekroutes bij gunstige wind (alle windrichtingen met oost, 3-4 Bft) in het voorjaar weergegeven. De doorgetrokken lijnen zijn (vrij) zekere trekroutes, de stippellijnen zijn verwachtingen van waar de trekroutes ná de zekere routes verder gaan. Dit kaartje is gemaakt in 2015, dus nog vóórdat ik voorjaarstrek had waargenomen vanuit mijn tuin. Blijkbaar was er toen al een vermoeden van een trekroute die zo ongeveer over mijn huis (rode stip op de kaart) liep. Ook is hierop te zien dat het trekbaantje over mijn huis een deel is van wat er langs telpost Breskens (blauwe stip op de kaart) vliegt. Dit wordt bevestigd met een aantal waarnemingen van vogels over mijn huis die eerder ook bij Breskens werden gezien, zoals een Zwarte Ooievaar, Roodstuitzwaluw, kiekendieven en groepen Lepelaars en reigers.

In de eerste jaren dat ik vanuit mijn tuin op trekvogels ging letten kwam ik qua zeldzaamheden niet verder dan leuke aantallen wouwen, Visarenden en Zwarte Ooievaars, wat overigens ook al heel uniek is voor Walcheren. Maar sinds de Roodstuitzwaluw van 16 april 2019 lijkt opeens alles te kunnen en komen er steeds zeldzamere soorten langs! Ik ben benieuwd wat de volgende goede soort wordt!

Tekst en foto’s: Lenn van de Zande