Om een zeldzame vogel te ontdekken hoef je de zang van de betreffende vogel niet persé te kennen, maar het helpt wel. Wat zeker helpt is een goede kennis van zang en geluid van de huis-tuin-en-keukensoorten. Alles wat daarvan afwijkt is automatisch interessant. In veel gevallen tref je dan een afwijkend zingende Zwartkop, Tjiftjaf of Fitis (met de bekende mengzangetjes), al kunnen ook Vinken en Koolmezen soms bizarre geluiden produceren. Soms vind je wat leukers, zoals een mogelijke Siberische Tjiftjaf (zang opgenomen bij Domburg op 10 april van dit jaar, hij zal het niet gaan halen denk ik…), een Roodmusje (da’s een makkie, maar dit jaar nog niet op m’n zelfontdeklijst), een zingende Bonte Vliegenvanger (30 april bij Rammekens, wordt zelden zingend op Walcheren aangetroffen) of zoals een paar jaar geleden (7 mei 2010) een Iberische Tjiftjaf in Westhove.
M’n mooiste zangvogelvondst vond ik de Orpheusspotvogel in juni 2005 bij Arnemuiden. Destijds nog een nieuwe Zeelandsoort. De ontdekking ging toen niet helemaal van een leien dakje. Ik hoorde een vogel zingen, dacht “He?”, tond 10 minuten te luisteren, maar hoorde niets meer, dacht vervolgens “Het zal wel, toch een Bosrietzanger?!” en reed door naar huis. Pas de volgende avond herinnerde ik me de vogel weer, de twijfel ging weer knagen, ik luisterde de zang van Orpheusspotvogel op de DB-site en dacht “Dat is ‘m!”. De volgende ochtend naar de plek gefietst en de rest is geschiedenis: de vogel zat luid te zingen en bleef dat de week daarop tot genoegen van vele Zeeuwen ook nog doen.
Op 23 mei 2014 fietste ik m’n zoveelste rondje in het kader van ons (Karel Leeftink en ondergetekende) Grasmus, Tuinfluiter en Braamsluiperprojectje. De duinen vallen eigenlijk buiten ons onderzoeksgebied, maar ik pakte ze die dag toch maar mee. Vanaf Oostkapelle was ik (rond 08.10 uur) bij Westhove beland en ik fietste op het duinpad richting Hoogduin toen ik iets hoorde brabbelen in het vlierenstruweel direct naast het fietspad. Voor ik stilstond wist ik al zeker dat het een Orpheusspotvogel was. Direct de geluidsrecorder aangezet voor een bewijsopname, de vogel liet zich ondertussen even mooi zien. Twee minuutjes later werd de waarneming via de whatsapp-groep de Walcherse vogelaarsscene ingesmeten.
Foto: Marcel Klootwijk
De vogel zong aanvankelijk wat minder frequent dan die van Arnemuiden. Op sommige momenten zong hij echter minutenlang achter elkaar, schijnbaar zonder adempauze. Vaak zat ‘ie verborgen in Vlier of Duindoorn. Geduldig wachten resulteerde echter in af en toe een glimp en een paar keer ook een geheel vrij zittende vogel. Het beste kenmerk, de korte vleugels (projectie ongeveer helft van tertials) was hierbij goed te zien. Verder oogde de vogel wat ronder en vriendelijker dan een gewone Spotvogel met was intenser geel op kop en keel. Het lichte vleugelveld was eveneens opvallend (maar verder weinig diagnostisch). Voordat de eerste belangstellenden arriveerden vloog de vogel een paar keer over meer dan 100 meter, onder meer vanwege een agressieve Grasmus die hem wegpestte. Gelukkig kwam de vogel na maximaal 10-15 minuten steeds weer terug in z’n favoriete struweeltje vlak langs het fietspad. Uiteindelijk werd de vogel door 10 andere waarnemers gehoord en (soms) gezien. Na 13.00 uur ontbrak elk spoor, tot verdriet van menige middag- of avondbezoeker. Ook de volgende dagen werd de vogel niet meer gevonden.
Het betreft nog maar de tweede Orpheusspotvogel voor Walcheren. Hoewel de soort in Limburg broedt (jaarlijks enkele paartjes) en in Belgie sterk is toegenomen lijkt de opmars richting het noorden het laatste decennium te stokken. Ik hoorde het gerucht dat de soort in de Belgische duinstreek wel een gewone verschijning zou zijn, maar dat blijkt niet uit de gegevens van www.waarnemingen.be.
Met de maand juni voor de deur (ik schrijf dit 31 mei) is er nog heel veel mogelijk op zangvogelgebied. Kortom: pak de fiets, hou je oren gespitst en prent de zang van Kleine Vliegenvanger, Grauwe Fitis, Struikrietzanger, Zwartkopgors, Noordse nachtegaal, Krekelzanger, Vale Spotvogel en Baardgrasmus goed in je oren, want je kunt maar beter goed voorbereid zijn!
Jaco Walhout